Tehlike tanımı gerçekleşme ihtimali olan ama gerçekleşmesi istenmeyen dikkatli olmayı gerektiren bir durumdur. Tehlikeli maddeler hayatın çoğu alanında bulunan kimyasal yapıları nedeniyle taşıma işlemiyle ilişkili olarak güvenliği, hayatı, insanı ve doğaya zarar verebilecek maddelerdir. Tehlikeli maddelerin yapısı gereği kullanılır duruma getirilmesi, muhafaza edilmesi ve taşınması riskli maddelerdir. Tehlikeli maddelerin kullanım alanı oldukça geniştir. Temizlik malzemeleri, petrol, maden, tekstil, kimya, ilaç, otomotiv vb. alanlarda kullanımına sıklıkla rastlanmaktadır.
Tehlikeli maddelerin uluslararası karayolu taşımacılığına dair Avrupa Anlaşması, Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu tarafından düzenlenmiş bir anlaşma olup, anlaşma taraflarının ülke toprakları ve sınırları üzerinde gerçekleşecek tehlikeli madde taşımacılığını kapsamaktadır. Bu anlaşma ile karayolu araçları ile uluslararası tehlikeli mal taşımacılığı yapılmasına imkân sağlanmıştır. Türkiye’nin de aralarında bulunduğu 47 ülke anlaşmaya taraf olmuştur.
Karayolu taşımacılığına elveren birçok madde olmasından dolayı maddelerin taşıması sırasında alınması gereken önlemler ve uyulması gereken kuralları belirlemek için maddelerin içerdikleri zarara göre sınıflandırılmışlardır.
Tehlikeli maddeler 9 sınıfa ayrılmaktadır. Bunlar:
- Sınıf 1- Patlayıcı Madde ve Nesne
- Sınıf 2- Gazlar
- Sınıf 4. Yanabilen Katı Maddeler
- Sınıf 5.1- Yakıcı (Oksitleyen) Madde ve Nesneler
- Sınıf 5.2- Organik Peroksitler
- Sınıf 6.1- Zehirli Maddeler
- Sınıf 6.2- Bulaşıcı Özelliğe Sahip Maddeler
- Sınıf 7- Radyoaktif Özellikte Maddeler
- Sınıf 8- Aşındırıcı Özelliğe Sahip Maddeler
- Sınıf 9- Çeşitli Tehlikelere Sahip Madde ve Nesneler
Tehlikeli Madde Taşımacılığı
Tehlikeli maddelerin taşınması esnasında yapılan bazı yanlışlar, eksiklikler, nedenler telafisi olmayan sonuçlara yol açmaktadır. Bu yüzden tehlikeli madde taşımacılığı farklı bir önem ve ihtimam gösterilmesi gerekmektedir. Bunun için de taşıma özel bir dikkat gerektiren ve uyulması gereken birçok kuralı içeren bir süreçtir. Tehlikeli mallar taşınırken yazılı yönerge bulunmalıdır. Bu yönergeyi sürücü görebileceği bir yerde bulundurmalıdır. Kaza yaşanması durumunda yetkililerin ulaşabileceği konumda olmalıdır. Sürücü taşımacılığa başlamadan yazılanları bilmelidir. Buna göre sürece başlanmalı ve bu kurallara uyulmalıdır. Taşıma yönergedeki gibi yerine getirilmelidir. Bu kurallara uyulması tehlikeli kimyasal taşıma sürecinin en sağlıklı ve güvenli şekilde tamamlanmasına yardımcı olur. Tehlikeli madde taşıyan araç kullanıcısı mutlaka ehliyet veya pasaportunu yanında bulundurmalıdır. Böyle bir zorunluluk vardır.
Tehlikeli maddelerin taşımacılığında karayolu, demiryolu, denizyolu, havayolu ve su yolları gibi seçeneklerde vardır. Bu tüm bu lojistik hizmetleri farklı uluslararası anlaşmalar ile güvence altına alınmıştır.
ADR ile karayolunda yapılacak taşımacılıktaki sorumlu taraflar açıklanmış ve bu sürecin başlangıcından bitişine kadar sorumluların neler yapması gerektiği belirtilmiştir.
ADR kapsamında sorumlular:
Teklif Alın
- Gönderen
- Taşıyıcı
- Alıcı
- Yükleyici
- Ambalajlan
- Doldurucu
- Tank konteyner/portatif tank operatörü
- Boşaltıcı
Tehlikeli maddelerin taşınması esnasında birden farklı taşıma yolu vardır. Ulaştırılacak yere göre değişen taşıma şekilleri farklı kurallar içermektedir. Bu süreçte bu kurallara sürdürülmesi gerekmektedir.
ADR Nedir?
ADR: Tehlikeli Maddelerin karayolu ile taşınacak tehlikeli madde taşıyan yükler konusunda yapılan Avrupa anlaşmasıdır.
ADR’nin Amaçları
- Uluslararası karayolu taşımacılığının güvenliğini artırılması
- Tehlikeli maddelerin taşınmasıyla ilgili hükümlerin diğer taşıma şekilleriyle uyumlu şekilde gerçekleştirilmesi
- Tehlikeli madde taşıyacak araçlarının güvenli olarak taşımacılık yapması
- Canlıların sağlığını ve doğanın zarar görmesini engellemek
Tehlikeli Maddelerin İntermodal Taşıması
İntermodal taşıma yapılırken taşıyıcı araç değiştirilmeden yapılmaktadır. En az iki farklı taşımacılık modu kullanılarak yapılan taşımalara denilmektedir. İntermodal taşımada taşıma süreci boyunca art arda gelen kurallar bulunmamaktadır. İntermodal taşımada tehlikeli maddelerin yer aldığı araçlar değişikliğe uğramazlar. Sevkiyat başından sonuna kadar aynı araç içinde kalırlar. Taşınan yüke ek bir işlem yapılmaz. Bunun avantajı ise zamandan tasarruf edilebilmektir. Sevkiyat sürecinin güvenli şekilde sürdürülmesini destekler. Havayolu, demiryolu, karayolu ve denizyoluna entegre olabilmesi kolaydır. Esneklik, mod çeşitliliği, hız, güvenilirlik ve zaman tasarrufu sayesinde öne çıkan güçlü bir taşıma şekli olan intermodal taşıma, istenilen zaman zarfında yükleri teslim yerlerine ulaştırır.
İşletmelerin Sorumlulukları
Tehlikeli Madde kapsamında faaliyet gösteren işletmeler, bir kişiden az olmamak üzere tehlikeli madde güvenlik danışmanı bulundurmak veya tehlikeli madde güvenlik danışmanından hizmet almakla mükelleftirler. Tehlikeli madde güvenlik danışmanı sayısı, kaza riski artan durumlarda artırılabilir.
Türkiye’de yaklaşık olarak 25.000 tehlikeli madde faaliyet belgesi almış işletme bulunmaktadır. Fakat bu sayıdan çok daha fazla işletmenin tehlikeli madde kapsamında faaliyet gösterildiği tahmin edilmektedir.
